විමංසා

                                         ශ්‍රී ලංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාව

1874 අප්‍රේල් උපත ලද ගුග්ලිටෝ මාර්කෝනි 1898 වසරේ දී සැතපුම් 12 ක් ඈතට පණිවිඩ යැවිය හැකි අයුරින් ීච්රන ඔර්බිපසඑඑැර නමැති මුල්ම ගුවන්විදුලි සම්ප්‍රේෂණ යන්ත්‍රය නිපදවීය. නාවික පණිවිඩ හුවමාරු කටයුතු සඳහා එකල මෙම උපකරණය යොදාගෙන ඇත. ඒ අනුව 1921 ජලි 21 දින බි්‍රතාන්‍ය ජාතික එඞ්වඞ් හාපර් මහතා ලංකාවට පැමිණීමෙන් පසු ඔහුගේ මූලිකත්වයෙන් 1922 නොවැම්බර් මස 24 වන දින ක්‍ැහකදබ අසරුකැි ජකමඉ නමැති ආධුනික ගුවන් විදුලි සමාජය පිහිටුවන ලදී. අනතුරුව 1923 දී ජර්මන් සබ්මැරීනයකින් ලබාගත් රේඩියෝ උපකරණ ආධාරයෙන් කොළඹ කොටුව මධ්‍යම විදුලි සන්දේශ කාර්යාලයේ කුඩා කාමරයක සිට ග්‍රැමෆෝන් තැටි සංගීතය ප්‍රචාරය කිරීම ආරම්භ කරන ලදී.

1924 ජුනි 27 දින බි්‍රතාන්‍ය ආණ්ඩුකාර සර් විලියම් හෙන්රි මැනිං මහතාගේ කථාවක් විසුරුවා හැරීමත් සමග ආසියාවේ ප්‍රථම ගුවන්විදුලි සන්නිවේදන කටයුතු ඇරඹිණි. මුල් යුගයේ දී colombo radio නමක් ද අනතුරුව radio cylon ද හැඳින්වූ ලංකා ගුවන්විදුලිය ආසියාවේ පැරණිතම ගුවන්විදුලි ආයතනයයි. එහි ප්‍රධාන ඉංජිනේරු ලෙස පත්වූයේ ලංකා ගුවන් විදුලියේ පියා යන විරුදාවලිය ලත් එඞ්වඞ් හාපර් මහතායි. ඒ අනුව 1925 දෙසැම්බර් 16 දින ලංකාවේ නිල ගුවන්විදුලි සේවය අරඹන ලදී. එය හැඳින්වූයේ ක්‍දකදපඉද ඍ්ාසද නමිනි. ඒ සඳහා ගුවන්විදුලිය යන සිංහල වචනය ව්‍යවහාරයට වඩාත් සුදුසු යැයි තීරණය වූ පසු එයට ඒ නම යොදන ලදී. කොළඹින් කතා කරමි “මේ කොළඹ ගුවන්විදුලි සේවයයි.” යන වදන් එකල අසන්නන්ගේ සවනට හුරු කරන ලදී.

අප රටේ ගුවන්විදුලි සේවයක් ආරම්භ වූ දිනය පිළිබඳ එකිනෙකට වෙනස් වන දෙයක් පවතී. 1924 තැපැල්පති හා පාලන වාර්තා අනුව ගුවන්විදුලි සේවාවක් ආරම්භ වී ඇත්තේ 1924 ජුනි 27 දිනය අනෙක් මතය නම් මෙරට පළමු ගුවන්විදුලි සේවය වූයේ 1925 දෙසැම්බර් 16 දින ඇරඹුණු නිල ගුවන්විදුලි සේවාව බවයි. කෙසේ වෙතත් ආසියානු රටක ආරම්භ වූ මුල්ම ගුවන්විදුලි මධ්‍යස්ථානය යන කීර්ති නාමය වත්මනෙහි ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාවට හිමිව තිබේ.

නිල වශයෙන් ඇරඹි ගුවන්විදුලියේ මුල් වරට 1927 දී එම්.ජී.පෙරේරාගේ නායකත්වයෙන් යුත් සජීවි සිංහල සංගීත වැඩසටහන් ප්‍රචාරය වී ඇත. ප්‍රථම සිංහල ධර්මදේශනාව බම්බලපිටියේ වජිරාරාමාධිපති පැලෑනේ සිරි වජිරඥාණ නායක ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් 1928 අප්‍රේල් මාසයේදී පැවැත්වීම විශේෂ සිදුවීමකි. ලංකා ගුවන්විදුලියේ ප්‍රථම නිවේදකයා ලෙස ඩී.එම්. කොළඹගේ මහතා පත්විය. “කොළඹින් කතා කරමි.” “මේ කොළඹ ගුවන් විදුලියයි.” යනුවෙන් සිංහලෙන් ආමන්ත්‍රණය කිරීමේ ගෞරවය හිමිවන්නේ ඔහුටය. ලංකා ගුවන් විදුලි සේවය වෙනමම රාජ්‍ය දෙපාර්තමේන්තුවක් ලෙස ස්ථාපිත වන්නේ 1949 ඔක්තොම්බර් 05 දිනයි. එය තැපැල් හා විදුලි සංදේශ දෙපාර්තමේන්තුවට අනුයුක්ත කෙරිණි. 1950 දී ගුවන්විදුලියේ වැඩසටහන් භාෂා
තුනෙන්ම සිදු කිරීමට සංවිධානය කරන ලදී.


වෙළඳ සේවය හා ස්වදේශීය සේවය වශයෙන් කොටස් දෙකකට ගුවන්විදුලි ප්‍රචාර ප්‍රථම වරට ආරම්භ වන්නේ 1950 දීය. ලංකා ගුවන්විදුලි ඉතිහාසයේ ප්‍රථම සිංහල නිවේදිකාව ලෙස ප්‍රභා පෙරේරා මෙනවිය එක්වූයේ ද මෙම කාලයේදීය. 1956 දී ප්‍රථම වරට ශ්‍රවණ පර්යේෂණ ඒකකයක් ඉදිකරන ලදී. 1954 දියගම මධ්‍යම තරංග විකාශනාගාරය පිහිටුවන ලද අතර 1962 අගෝස්තු මාසයේදී ප්‍රවෘත්ති අංශය අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්වරයා යටතේ වෙනම අංශයක් බවට පත් විය.

1962 අගෝස්තුවේ ගුවන්විදුලි දෙපාර්තමේන්තුව හා ප්‍රවෘත්ති දෙපාර්තමේන්තුව ඒකාබද්ධ කෙරිණි. 1967 ජනවාරි 05 දින නිකුත් කළ අති විශේෂ ගැසට් නිවේදනයකින් “ලංකා ගුවන් විදුලි සංස්ථාව” නමින් නව ආයතනයක් නිල වශයෙන් “ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාව” ස්ථාපනය කෙරිණි. මෙම කාලයේදී සංගීත පර්යේෂණ අංශයක් ද පිහිටුවීය. ගුවන්විදුලි සංස්ථා අභ්‍යාස ආයතනය 1968 දී පිහිටුවන ලදී. මුල් වරට 1969 අප්‍රේල් 13 වන දින සිට පැයෙන් පැයට ප්‍රවෘත්ති ලුහුඬින් ප්‍රකාශ කිරීම අරඹා ගුවන්විදුලිය ලාංකීය ජනතාවට සමීප කරවූ අතර ඓතිහාසික අවස්ථාවක් වූ 1969 ජුලි 20 වන දින මිනිසා සඳමත පා තැබීම පිළිබඳ විස්තර ප්‍රචාරය ඉංග්‍රීසි හා සිංහල බසින් සියලුම සේවා ඔස්සේ ප්‍රචාරය කිරීම සුවිශේෂ සිදුවීමකි.

1972 දී ගුවන්විදුලි සංස්ථාව එතෙක් භාවිත කළ නම වෙනුවට “ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාව” යනනම යොදා ගත්තේය. 1977 ජුලි යාපන විකාශනාගාරයේ වැඩකටයුතු ආරම්භ කරන ලද අතර 1918 දී ක්‍රීඩා සේවය ආරම්භ කරන ලදී. එමෙන්ම 1979 දී රජරට සේවය නමින් ප්‍රථම ප්‍රාදේශීය සේවය ආරම්භ කිරීමත්, මහවැලි ප්‍රජා ගුවන්විදුලි සේවය 1983 ආරම්භ කිරීමත් වැදගත් සංදිස්ථාන කීපයකි. මේ ආකාරයට ඇරඹි ප්‍රාදේශීය හා ප්‍රජා ගුවන්විදුලි සේවා වර්තමානයේ ද ක්‍රියාත්මක වීම දක්නට ලැබේ. ඒ අනුව 1989 දී ප්‍රථම ශ්‍රී ලාංකික ත්‍ඵ නාලිකාව වන “සිටි එෆ්.එම්.” සේවය ආරම්භ කිරීම සිදුවිය. මෙය යොවුන් පරපුර අතර ජනප්‍රිය කිරීමේ අරමුණින් පිහිටවනු ලැබීය. මෙය ස්ටීරියෝ තාක්ෂණය අනුව බිහිවූ නාලිකාවකි.

1993 දී ලංකාවේ ගුවන් විදුලි සංස්ථාවට ඉතාම නවීන උපකරණ වලින් සමන්විත විවිධ වැඩසටහන් නිෂ්පාදනය කිරීමට හැකි බහුකාර්ය මැදිරි සංකීර්ණයක් ජපානය විසින් ලබාදෙන ලදී. මීට අමතරව සිංහල, ඉංග්‍රීසි හා දෙමළ මාධ්‍ය තුළින් වැඩසටහන් විකාශණය කිරීමේ පහසුකම් වලින් යුත් බාහිර ප්‍රචාරක රථයක් ද ගු.වි.ස. සතුය. 2003 වසරේ දී ප්‍රවෘත්ති අංශය තුළ සංස්කරණ මැදිරියක් ඉදි කිරීම, දුරකථන මාර්ගයෙන් ප්‍රවෘත්ති ලබා ගැනීම, පටිගත කිරීමේ මැදිරියක් ඉදි කිරීම, ප්‍රවෘත්ති අංශ පරිගණක ගත කිරීම, ප්‍රවෘත්ති අංශය හා ප්‍රවෘත්ති ප්‍රකාශන මැදිරි පරිගණක තාක්ෂණය ඔස්සේ සම්බන්ධ කිරීම ආදිය ගු.වි.ස.තුළ සිදු කරන ලදී.

පැරණි පටි හා තැටිවල අඩංගු ගීත හා හඬ කොටස් ඩිජිටල් තාක්ෂණයට අනුව සංරක්ෂණය කෙරෙන සංඛ්‍යාංක සංරක්ෂණ ඒකකයක් 2009 ආරම්භ කිරීම තවත් ඓතිහාසික පියවරකි. 2010 දඹාන, ගුවන්විදුලිය හා නැගෙනහිර පළාත සඳහා පිරෙයි ත්‍ඵ සේවයද “වයඹ හඬ” ගුවන්විදුලි ආරම්භ කිරීමද තුළින් 21 වන සියවස තුළ ගුවන් විදුලියේ විකාශන ජාලයේ ව්‍යාප්තිය හා ශක්තිමත් බව පිළිබිඹු කෙරේ. 2006 දී ළමා ගුවන් විදුලියක් ලෙස “විදුල” නමින් ජාතික නාලිකාවක් ආරම්භ කිරීමද, 2012 මාර්තු මාසයේ ඔසපැ ඍ්ාසද නමින් නව ක්‍රීඩා විකාශනයක් ආරම්භ කළ ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාව එදා මෙදා තුර මහජන ගුවන්විදුලිය ලෙස ජාතික වගකීම පෙරදැරි කරගෙන ඉදිරියට පැමිණ ඇත.
“කොළඹින් කතා කරමි.” මේ කොළඹ ගුවන්විදුලි සේවයයි. යනුවෙන් ඇරඹුණු ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාව එකල සීමිත කාර්යමණ්ඩලයකින් අඩු ප්‍රදේශයකට සීමා වී පැවතුණත් වර්තමානයේ දහසකට අධික කාර්යමණ්ඩලයක් සමඟ ශ්‍රී ලංකාව පුරා පමණක් ව්‍යාප්තව පවතියි. මේ ආකාරය ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාවේ වර්ධනය සිදුවි ඇති අතර 90 දශකයෙන් පසුව පෞද්ගලික නාලිකාවල ආගමනයක් සිදුවීම මගින් ගුවන්විදුලිය වැඩි තරඟකාරී මාධ්‍යයක් බවට පත්වී තිබීම පිළිබඳ විමසා බැලිය යුතුයි.
ශ්‍රී ලංකා ගුවන්විදුලි සංස්ථාව යටතේ වර්තමානය වන විට පහත සඳහන් ගුවන්විදුලි නාලිකා ක්‍රියාත්මක වේ.
01. ජාතික සේවා
★ ස්වදේශීය සේවය - සිංහල
★ වෙළඳ සේවය
★ සිටි එෆ්.එම්.සේවය
★ ස්වදේශීය සේවය - දෙමළ
★ ඉංග්‍රීසි සේවය
02. ප්‍රාදේශීය සේවා
★ රජරට fm
★ රුහුණු fm
★ කඳුරටfm
★ වයඹ fm
★ පිරෙයි fm
03. ප්‍රජා සේවා
★ කොත්මලේ fm
★ ගිරාදුරුකෝට්ටේ fm
                ★ ඌවfm
★ දඹාන fm
★ පලාලිfm

මේ ආකාරය මෙම නාලිකා ගුවන් විදුලි සංස්තථාව යටතේ ක්‍රියාත්මක වීම දක්නට ලැබේ. එමෙන්ම මෙහි සඳහන් කරනු ලැබූ ආකාරයට ගුවන්විදුලි සංස්ථාවන් එය 90 දශකයෙන් පසුව වෙනස් වූ ආකාරය හඳුනාගත හැකිය. මෙයද ලාංකීය ගුවන් විදුලියේ ප්‍රවණතාවයක් ලෙස සැලකිය හැකිය.